آیا زیارت عاشورا از احادیث قدسی است؟
09 آذر 1390 توسط یاسین
در كتاب مصباح شيخ طوسى كه مفاتيح الجنان هم زيارت عاشورا را از آنجا نقل كرده است امام صادق(ع) در فضيلت و ثواب زيارت عاشورا مطالبى فرمودهاند در ادامه آن امام به راوى كه صفوان است مىفرمايد: اى صفوان من يافتم اين زيارت را با اين ضمانت [ثوابها و فضيلتها] از پدرم امام باقر(ع) و پدرم از امام سجاد(ع) تا مىرسد به پيامبر خدا(ص) و پيامبر از جبرئيل و جبرئيل از خداوند.
بر اين اساس برخى مثل مرحوم حاج ميرزا حسين نورى استاد صاحب مفاتيحالجنان را عقيده بر اين بوده است كه اين زيارت از سنخ احاديث قدسيه مىباشد، (ر.ك: مفاتيحالجنان).
ولى اثبات اين مطلب مشكل به نظر مىرسد چرا كه به احتمال قوى مراد امام از اين كه مىفرمايد يافتم اين زيارت را با اين ضمانت از خداوند. تنها ضمانت ثواب اين زيارت است نه متن زيارت.
علاوه بر اين، زيارت عاشورا با لحن ساير احاديث قدسى كه سخن گفتن خداوند با پيامبرى است تفاوت دارد و شباهت به احاديث قدسى ندارد.
شيخ طوسى(قدسسره) با سه سند اين زيارت شريف را به شرح زير نقل كرده است:
1ـ محمد فرزند اسماعيل بن بزيع، از صالح فرزن د عقبه، وى نيز از پدرش عقبة بن خالد از امام باقر(ع).
2ـ محمد فرزند خالد طيالسى، از سيف بن عُميره، از صفوان فرزند مهران از امام صادق(ع)، از پدرانش از پيامبر و جبرئيل و سرانجام خداوند بزرگ.
3ـ صالح بن عقبه و سيف بن عُميره از علقمه فرزند محمد حضرمى از امام باقر(ع)، (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد / 772 ، 787)
گفتنى است: همهى افراد پيش گفته از مشاهير راويان حديث هستند كه عموما از سوى دانشمندان علم رجال توثيق شدهاند مگر عقبه بن خالد و علقمه بن محمد كه توثيق خاص ندارند، ولى توثيق عام دارند؛ يعنى افراد بنامى بودند كه روايات امامان را نقل مىكردند و اگر نقطهى ضعفى در آنان بود، به يقين در جامعه اشتهار پيدا مىكرد و بر سر زبانها مىافتاد و به يكديگر بازگو مىكردند؛ با اين همه، هيچ گونه قدحى دربارهى آن دو نقل نشده است. از اين طريق مىتوان «توثيق عام» را احراز كرد. (براى توضيح بيشترر.ك: منشور نينوا: مجيد حيدرىفر / ص 35).
در پايان ياد سپارى اين نكتهى مهم را براى همگان توصيه مىكنيم:
براى اطمينان به صدور حديثى از معصومان(ع) بايد به روش پيش گفته عمل كرد، البته راه ديگرى وجود دارد و آن اينكه گاه از متن حديث و بلنداى مضمون آن مىتوان به صدور آن روايت از امام معصوم(ع) مطمئن شد. كه ملاكهاى تشخيص دقيق آن از حوصله اين نوشتارخارج است و مىتوان زيارت عاشورا را از اين طريق نيز مورد بررسى قرار داد.
براى آشنايى بيشتر با مباحث رجالى سند زيارت عاشورا، به دو كتاب ارزشمند «شفاء الصدور فى شرح زياره العاشور» تأليف آيتالله ميرزا ابوالفضل تهرانى«قدسسره» كه از شاگردان ميرزاى شيرازى بود و نيز «اللؤلؤ النضيد فى شرح زياره مولينا ابى عبدالله الشهيد» نگارش آيتالله شيخ نصرالله شبسترى مراجعه فرماييد.
دعاي توسل را علامه مجلسي در بحارالانوار آورده است و مي فرمايد اين دعا را در يكي از نسخه هاي قديمي كه تأليف يكي از اصحابمان مي باشد يافتم و در آن كتاب اين گونه آمده بود. اين دعا را محمد بن بابويه از ائمه (ع ) روايت كرده و من آن را براي هر چيز خواندم فورا” اجابت شد. در كتاب بلدالامين كفعمي نيز اين دعا در ضمن دعاي ديگري به نام دعاي فرج آمده است , (بحارالانوار, ج 99, ص 247 - بلدالامين , ص 325). خواندن اين دعا نظر به اين كه مضمون آن توسل به اشرف مخلوقات خداوند معصومين چهارده گانه مي باشد خوب است و موجب برآورده شدن حاجات خواهد بود. اگر چه سند اين دعا قوي نمي باشد.
